We leven in een samenleving die neigt naar polarisatie en die baat heeft bij oprechte nieuwsgierigheid. Een samenleving met mensen die moed nodig hebben om elkaar lastige en complexe vragen te stellen.

De stammenstrijd

Social media, het openbaar debat, talkshows, interviews, opiniestukken, en thuis tijdens een familiediner: te vaak gaat het over winnen en verliezen, over voor of tegen. Iedereen heeft gelijk. Het lijkt soms wel een mengeling van aanval en verdediging. Het te overtuigen van elkaars denkbeelden prevaleert boven het elkaar willen begrijpen. Maar er is ook nog een andere positie dan voor of tegen. En die positie pakt Willemijn. Ze kijkt naar groepen die zich niet gehoord voelen in deze samenlevingen ook vijanden zien in de samenleving.

The world is made of stuff and stories and is fueled by hopes and worries – Willemijn Kadijk!

Activist of vertaler?

De geschiedenis toont aan dat verandering nodig is voor de ontwikkeling van een samenleving. Echter, dit vraagt veel van ons en leidt vaak tot verhitte gesprekken. 

We zien trekkers, zoals de activist, die staan voor de verandering. Dit heeft Willemijn als Haagse vaak op straat gezien. Maar ze zag ook diegenen die het bij elkaar wil houden, vaak niet de natuurlijke luide groep. In de verhitte strijd hebben we mensen nodig die de rol van vertaler op zich durven nemen. Want als we goede gesprekken willen voeren over moeilijke onderwerpen, zal dit moeten gebeuren met meer aandacht en nuance. En met meer moed. Gesprekken waarin we beter luisteren, proberen te begrijpen voordat we begrepen worden. Waarin we goede vragen stellen die verdieping brengen. En waar we continue een andere bril op durven zetten zodat we de ander beter begrijpen. 

In haar TED Talk zal Willemijn ons uitdagen om na te denken over welke rol wij pakken of willen pakken. 

De Vergeten Plek

De foto staat voor de vergeten plek: een plek waar de rafelrandjes van de maatschappij zichtbaar worden. Een plek we als maatschappij liever weg willen blijven, omdat we het eng of spannend vinden, omdat we die plek niet begrijpen of waarvoor we ons wellicht schamen.

Van kleins af aan heeft Willemijn een fascinatie voor deze rafelrandjes en voor mensen of bewegingen met wie ze het fundamenteel oneens is. Door haar werk komt ze in aanraking met deze meest extreme denkbeelden en opvattingen. Ze is geïnteresseerd in complexe vraagstukken die samenhangen met polarisatie, sociale spanningen, radicalisering, politiek- en religieus extremisme. 

Maar in plaats van het af te keuren of ertegenin gaan, kiest ze de route van het willen begrijpen. Echt begrijpen: door erover te lezen, te luisteren en te leren. Want, zegt ze: “zo zien we meer”.  Ze bekijkt de meest extreme ideologieën met de bril op van de ander, om zodoende te begrijpen hoe die ander de wereld ziet en er een vertaling van te maken. “In ieder mens en systeem zit de overtuiging dat ze het goede doen: ik wil dit gepercipieerde ‘goede’ vinden, en daarvoor zal ik het eerst echt moeten begrijpen.” Je hoeft er geen begrip voor te hebben, maar begrijpen is noodzakelijk.

Nieuwsgierigheid wakker maken!

Ze streeft ernaar om deze nieuwsgierigheid ook in andere mensen wakker te maken. 

Nieuwsgierigheid is gigantisch belangrijk: het doet ons uitdagen om verder te kijken, het leidt tot een constante evaluatie om nieuwe dingen vinden, maar ook om dingen waarover je al een mening hebt gevormd te versterken. Door haar eigen oprechte nieuwsgierigheid, de bereidheid om de tijd en energie te steken in andere overtuigingen en met de gave om tegenstrijdigheden en inconsistenties genuanceerd en onpartijdig te bekijken, probeert ze mensen wakker te maken. In haar rol als adviseur en onderzoeker geeft ze duiding aan gedrag, houding en uitspraken van groepen, stromingen en individuen die allemaal bestaan in onze democratie. 

En dat is spannend, want er staat veel op het spel. Wat wij nu hier hebben in Nederland is heroïsch, wonderbaarlijk, idealistisch. “Ik ben trots op onze maatschappij en ik vind het waard om ervoor te vechten. En ik zou het geweldig vinden als we dat allemaal zouden doen. 

How cool would it be…

Op de vraag: hoe mooi zou het zijn als… heeft ze dan ook snel haar antwoord geformuleerd: 

“Dat we in 2030 in Nederland allemaal geleerd hebben om met respect spannende onderwerpen op een respectvol niveau samen te bespreken. Dat we de moed hebben de juiste gesprekken te voeren en durven te accepteren dat anderen écht snappen, of van mening veranderen juist moedig kan zijn.

Interview: Frederique Veldhuis
Foto: Marjory Haringa