oktober 9, 2020

Het Mattheüs-effect: de rijken worden rijker, de armen armer

De meesten van ons hebben weleens een potje Monopoly gespeeld. Dat spel verloopt steevast hetzelfde: wie aan het begin van het spel veel dure straten kan kopen, wordt uiteindelijk de winnaar. Zeker als er eenmaal hotels verschijnen op de Coolsingel en Kalverstraat. De rijken worden rijker en de armen armer. Het zogenaamde Mattheüs-effect.

Oorsprong in de bijbel

In het bijbelboek Mattheüs (25.29), maar ook in Lucas, zijn verwijzingen te vinden naar een parabel over het Mattheüs-effect.

Een meester vertrekt tijdelijk naar het buitenland en geeft zijn kapitaal in bewaring bij drie dienaars. De eerste ontvangt vijf munten, de tweede twee en de derde één.

Bij terugkomst vraagt de meester zijn geld terug. De eerste dienaar heeft het geld geïnvesteerd en verdubbeld, de meester ontvangt tien munten retour en is verrukt. Ook de tweede heeft het geld verdubbeld, hij geeft vier munten terug. De derde, met het minste geld, was zo bang die ene munt te verliezen, dat hij hem begraven heeft. Hij geeft zijn meester één munt terug.

Op dat moment ontsteekt de meester in woede. Hij straft zijn arme dienaar en geeft diens munt aan de dienaar die toch al de meeste munten kreeg.

Volgens schriftgeleerden moet je dit bijbelverhaal zo duiden dat de munten hier symbool staan voor de liefde voor God.

Merton

Rond 1968 benoemde Merton dit versnellingseffect als eerste als het Mattheüs-effect. Hij nam waar dat toch al eminente wetenschappers méér waardering kregen voor wetenschappelijk werk dan minder bekende geleerden. Terwijl het werk dat zij afleverden toch echt van gelijke kwaliteit was.

Later is het Mattheüs-effect breder getrokken dan alleen de wetenschappelijke wereld. ‘Geld maakt geld’, is een bekende uitspraak, waartegen onder anderen de Franse econoom Piketty zich verzet.

Kinderen die op de basisschool snel leren lezen, lezen daarna structureel méér dan hun leeftijdsgenoten. Hun woordenschat breidt daardoor alleen maar verder uit, wat resulteert in een algehele leervoorsprong

Mensen die in betere wijken wonen, ervaren daar méér veiligheid, méér saamhorigheid, méér hygiëne, waardoor zij hun talenten kunnen inzetten om zich nog meer te ontwikkelen, in plaats van deze te gebruiken om de basisvoorzieningen op orde te krijgen/houden.

Van schildpad tot miljonair

Is het Mattheüs-effect, eenmaal ingezet, nog omkeerbaar? Natuurlijk, er zijn uitzonderingen. Soms winnen Calimero, Klein duimpje en David (van Goliath) wél. Daar zijn we dan met z’n allen reuzeblij mee. Want we hebben nu eenmaal meer sympathie voor de underdog dan voor mensen die alles meezit.
In de film Trading Places uit 1983 werd het Mattheüs-effect kunstmatig omgedraaid. De succesvolle beurshandelaar als Louis Winthorpe III (gespeeld door Dan Aykroyd) ‘ruilt’ van plaats met zwerver Eddy Murphy. Het leidt tot hilarische scenes. Later is het experiment overgedaan.  The Complete TurtleTrader vertelt het verhaal van Wall Street-hotshot Richard Dennis die zijn 23 volgelingen, de ‘schildpadden’, een techniek aanleerde om beursmiljonair te worden. Instant-winnaar, het kan dus wél.

TED Talk Thomas Piketty over ongelijkheid

In zijn TED Talk  tijdens TEDxBerlin 2014 deelt de Franse econoom Thomas Piketty een formule voor ongelijkheid. Economische ongelijkheid is niet nieuw, volgens Piketty, met het neemt wel toe. Het Mattheüs-effect is ‘daarmee ‘impossible to ignore’

 

Afbeelding boven artikel

Facebook
Twitter
LinkedIn

Misschien vindt je dit ook interessant

De kaartverkoop is gestart!

september 20, 2023
Op woensdag 15 november 2023 vindt in de PHIL Haarlem weer TEDxHaarlem plaats. De kaartverkoop voor dit event is zojuist van start gegaan. Dus…

TEDxHaarlem 2023: PerspectIF

september 8, 2023
In een wereld waar alles draait om PerspectIF, vragen we ons af: wat als we de status quo durven uitdagen? Wat als we de…

Wat een avond!

november 17, 2022
TEDxHaarlem 2022 zit erop. Wat een geweldige avond vol verhalen hebben we beleefd! Oké, misschien hebben we een bull-shit job, maar die roze olifant…

Handige info voor bezoekers

november 16, 2022
Zit je vanavond in de zaal bij TEDxHaarlem 2022? En… heb je er al zin in? Wij ook, wij ook!!! In dit artikel zetten…