oktober 9, 2020

Het Mattheüs-effect: de rijken worden rijker, de armen armer

De meesten van ons hebben weleens een potje Monopoly gespeeld. Dat spel verloopt steevast hetzelfde: wie aan het begin van het spel veel dure straten kan kopen, wordt uiteindelijk de winnaar. Zeker als er eenmaal hotels verschijnen op de Coolsingel en Kalverstraat. De rijken worden rijker en de armen armer. Het zogenaamde Mattheüs-effect.

Oorsprong in de bijbel

In het bijbelboek Mattheüs (25.29), maar ook in Lucas, zijn verwijzingen te vinden naar een parabel over het Mattheüs-effect.

Een meester vertrekt tijdelijk naar het buitenland en geeft zijn kapitaal in bewaring bij drie dienaars. De eerste ontvangt vijf munten, de tweede twee en de derde één.

Bij terugkomst vraagt de meester zijn geld terug. De eerste dienaar heeft het geld geïnvesteerd en verdubbeld, de meester ontvangt tien munten retour en is verrukt. Ook de tweede heeft het geld verdubbeld, hij geeft vier munten terug. De derde, met het minste geld, was zo bang die ene munt te verliezen, dat hij hem begraven heeft. Hij geeft zijn meester één munt terug.

Op dat moment ontsteekt de meester in woede. Hij straft zijn arme dienaar en geeft diens munt aan de dienaar die toch al de meeste munten kreeg.

Volgens schriftgeleerden moet je dit bijbelverhaal zo duiden dat de munten hier symbool staan voor de liefde voor God.

Merton

Rond 1968 benoemde Merton dit versnellingseffect als eerste als het Mattheüs-effect. Hij nam waar dat toch al eminente wetenschappers méér waardering kregen voor wetenschappelijk werk dan minder bekende geleerden. Terwijl het werk dat zij afleverden toch echt van gelijke kwaliteit was.

Later is het Mattheüs-effect breder getrokken dan alleen de wetenschappelijke wereld. ‘Geld maakt geld’, is een bekende uitspraak, waartegen onder anderen de Franse econoom Piketty zich verzet.

Kinderen die op de basisschool snel leren lezen, lezen daarna structureel méér dan hun leeftijdsgenoten. Hun woordenschat breidt daardoor alleen maar verder uit, wat resulteert in een algehele leervoorsprong

Mensen die in betere wijken wonen, ervaren daar méér veiligheid, méér saamhorigheid, méér hygiëne, waardoor zij hun talenten kunnen inzetten om zich nog meer te ontwikkelen, in plaats van deze te gebruiken om de basisvoorzieningen op orde te krijgen/houden.

Van schildpad tot miljonair

Is het Mattheüs-effect, eenmaal ingezet, nog omkeerbaar? Natuurlijk, er zijn uitzonderingen. Soms winnen Calimero, Klein duimpje en David (van Goliath) wél. Daar zijn we dan met z’n allen reuzeblij mee. Want we hebben nu eenmaal meer sympathie voor de underdog dan voor mensen die alles meezit.
In de film Trading Places uit 1983 werd het Mattheüs-effect kunstmatig omgedraaid. De succesvolle beurshandelaar als Louis Winthorpe III (gespeeld door Dan Aykroyd) ‘ruilt’ van plaats met zwerver Eddy Murphy. Het leidt tot hilarische scenes. Later is het experiment overgedaan.  The Complete TurtleTrader vertelt het verhaal van Wall Street-hotshot Richard Dennis die zijn 23 volgelingen, de ‘schildpadden’, een techniek aanleerde om beursmiljonair te worden. Instant-winnaar, het kan dus wél.

TED Talk Thomas Piketty over ongelijkheid

In zijn TED Talk  tijdens TEDxBerlin 2014 deelt de Franse econoom Thomas Piketty een formule voor ongelijkheid. Economische ongelijkheid is niet nieuw, volgens Piketty, met het neemt wel toe. Het Mattheüs-effect is ‘daarmee ‘impossible to ignore’

 

Afbeelding boven artikel

Facebook
Twitter
LinkedIn

Misschien vindt je dit ook interessant

TEDxHaarlemSalon: Vrijheid en verbinding tijdens Keti Koti

juli 18, 2024
” Verschillen tussen mensen zijn er niet om te tolereren, maar te accepteren, omarmen en vieren. Durf het gesprek aan te gaan met mensen…

TEDxHaarlemSalon 2024 als onderdeel van Keti Koti-programma PHIL Haarlem

april 21, 2024
Op zondag 30 juni 2024 vindt een speciale editie plaats van TEDxHaarlemSalon. Dit als onderdeel van het Keti Koti-programma van PHIL Haarlem, dat de…

Veel saamhorigheid tijdens TEDxHaarlem 2023

november 17, 2023
Vaste bezoekers van TEDx weten: zo’n event verandert je kijk op de wereld. Of minimaal op je eigen leven. Spreker na spreker. Talk na…

Handige info voor bezoekers van TEDxHaarlem 2023

november 9, 2023
Heb je een ticket voor TEDxHaarlem 2023? Zo leuk! We kijken uit naar het event én naar jouw bezoek. Op deze pagina zetten we…